डिजिटल परिपाठ - जानेवारी महिना

१०० दिवसांकरिता वाचन अभियान(100 Days Reading Campaign reg.) राबविणेबाबत | मार्गदर्शक सूचना | वाचन अभियान सहभागी घटकांच्या भूमिका आणि जबाबदारी

{getToc} $title={इथे क्लिक करा-पटकन सापडेल}

शासन निर्णय काय आहे?

उपरोक्त विषयाच्या संदर्भाने पायाभूत साक्षरता ही आजीवन शिक्षणाची एक आवश्यक पूर्वअट आहे. पायाभूत साक्षरता प्राप्तीसाठी वाचन सवय ही एक महत्वाची बाब आहे. म्हणून जिज्ञासू,कल्पक,उत्साही,आणि सर्जनशील मुलांमध्ये वाचन सवयी विकसित होणे गरजेचे आहे. उपरोक्त विषयानुसार याच दृष्टीकोनातून भारत सरकारच्या शिक्षा मंत्रालायातर्फे राज्य सरकारच्या सहाय्याने बालवाटिका ते इयत्ता आठवी पर्यंतच्या विद्यार्थ्याकरिता जानेवारी २०२२ ते एप्रिल २०२२ या कालावधीत १०० दिवसांकरिता वाचन अभियान (100 Days Reading Campaign reg.)राबविण्यात येणार आहे. या अभियानातर्गत १०० दिवसांकरिता या पत्रासोबत आठवडानिहाय उपक्रमांचे नियोजन देण्यात येत आहे.दिलेल्या नियोजनानुसार उपक्रमाची आठवडानिहाय अंमलबजावणी करणे आवश्यक आहे. वाचन आनंददायी पद्धतीने होण्याकरिता सदर उपक्रमाची साध्या, सहज व आनंददायी पद्धतीने रचना करण्यात आलेली आहे.या रचनाचे संचलन सुकर होण्याकरिता आवश्यक संदर्भ साहित्य/स्रोत हे शाळा,घर या स्तरावर सहज उपलब्ध होऊ शकेल अशा पद्धतीने देण्यात आलेले आहे तसेच शाळा बंद असण्याच्या स्थितीत करावयाच्या कृतीही देण्यात आल्या आहेत.आवश्यक बदलांबाबतही यात सूचित करण्यात आलेले आहे. तसेच सदर अभियानाच्या अनुषंगाने सहभागी घटकांच्या भूमिका व जबाबदारी या दृष्टीने मार्गदर्शक सूचना ही देण्यात येत आहेत.

सदर विषयाच्या अनुषंगाने खालील सूचनांनुसार कार्यवाही करण्यात यावी.

१. १०० दिवसांकरिता वाचन अभियान या कार्यक्रमाची दि.१ जानेवारी पासून सर्व व्यवस्थापनाच्या ,सर्व माध्यमाच्या शाळांमध्ये अंमलबजावणी करण्यात यावी.

२. सर्व पर्यवेक्षक यंत्रणांनी अभियानाच्या जनजागृतीकरिता प्रयत्नशील रहावे.

३. प्रत्येक जिल्हा शिक्षण व प्रशिक्षण संस्थेद्वारे सदर कार्यक्रमाच्या गुणवत्तेचे सनियंत्रण करण्याकरिता गोष्टीचा शनिवार या उपक्रमाचे समन्वयक यांना जिल्हास्तरीय नोडल अधिकारी म्हणून नियुक्‍त करण्यात यावे.

४. अभियानातील विविध उपक्रमाबाबत अहवाल तयार करण्यात यावा,तसेच नोडल अधिकारी यांनी अभियानाचे योग्य व्हिडीओ तयार करून तसेच क्षणचित्रे निवडून लिंक मध्ये अपलोड करावेत.या बाबतची लिक स्वतंत्ररित्या कळवण्यात येईल .

५. या वाचन अभियान उपक्रमाच्या सोशल मिडिया वरील प्रसारासाठी पुढील Hashtag वापरण्यात यावा. #100 Days Reading Campaign #Padhe Bharat

तरी दि. १ जानेवारी २०२२ पासून सोबत जोडलेल्या नियोजनानुसार व सूचनांनुसार आपल्या अधिनस्त सर्व व्यवस्थापनाच्या तसेच सर्व माध्यमांच्या शाळांमध्ये अभियानाची योग्य व यशस्वी अंमलबजावणी करण्यात यावी.

आठवडानिहाय उपक्रम पहा- 

आठवडा - पहिला 

आठवडा - दुसरा  

आठवडा - तिसरा  

आठवडा - चौथा  

आठवडा - पाचवा  

आठवडा - सहावा

आठवडा - सातवा

आठवडा - आठवा

आठवडा - नववा

आठवडा - दहावा

आठवडा - अकरावा

आठवडा - बारावा

आठवडा - तेरावा

आठवडा - चौदावा

मार्गदर्शक सूचना काय आहेत?

वाचन अभियान सहभागी घटकांच्या भूमिका आणि जबाबदारी : मार्गदर्शक सूचना खालीलप्रमाणे आहेत.

१. सहभागी घटक(स्टेक होल्डर)  - शिक्षक

भूमिका व जबाबदारी- राज्याद्वारे राबविण्यात येणाऱ्या वाचन अभियानाची वर्ग पातळीवर प्रभावी अंमलबजावणी.

कृती -  

• वर्ग पातळीवर वाचन अभियानातर्गत आठवडानिहाय उपक्रम नियोजनानुसार कार्यवाही करणे.
• आठवडानिहाय उपक्रम नियोजनात नमूद केल्याप्रमाणे प्रत्येक आठवड्याला दिलेला उपक्रम देलेल्या वेळेतच करण्याची कार्यवाही करणे . 
• विद्यार्थी अपेक्षित बिंदू पर्यंत पोहचण्याकरिता दिलेल्या उपक्रमाचे दृढीकरण करणे .
• उपक्रमाची अंमलबजावणी करताना कृती विद्यार्थ्यांना सोप्या वाटतील अशा प्रकारे त्यांची कार्यवाही करणे.
• शाळेच्या ग्रंथालयात उपलब्ध असलेल्या इयत्ता निहाय अतिरिक्‍त “संदर्भ वाचन साहित्य (उदा.गोष्टींचा हानिवार अंतर्गत पोहचलेली गोष्टीची पुस्तके ,सार्वजनिक वाचनालयातील पुस्तके)पुरविणे .
• वर्ग वातावरण आनंददायी असेल याची सुनिश्चिती करणे.
• आठवडानिहाय उपक्रम नियोजनात नमूद केलेल्या लक्ष्य गटाची विकासात्मक ध्येय आणि त्या अंतर्गत अपेक्षित अध्ययन निष्पतीच्या संपादनाबाबत खात्री करणे.
• भ्रमणध्वनीवर उपलब्ध वाचन सरावासाठी असलेल्या विविध अँपचा वापर करता येईल .उदा.Read aloud शिक्षकांनी पालकांना या बाबत मार्गदर्शन करावे.

२. सहभागी घटक(स्टेक होल्डर)  - मुख्याध्यापक

भूमिका व जबाबदारी- राज्याद्वारे राबविण्यात येणाऱ्या वाचन अभियानाची शाळा पातळीवर प्रभावी अंमलबजावणी.

कृती -  

• शाळापातळीवर वाचन अभियानातर्गत आठवडानिहाय उपक्रम नियोजनानुसार कार्यवाही सुनिश्चित करणे.
• शाळा व्यवस्थापनाच्या मदतीने वाचन अभियानाबाबत जनजागृती करणे.
• शाळेमध्ये राबविण्यात येणाऱ्या विविध उपक्रमातर्गत वाचन अभियानाचा समावेश करणे.(उदा.परिपाठ,मराठी भाषा गौरव दिन ,मराठी भाषा संवर्धन पंधरवडा.इ)
• वाचन अभियानाची प्रभावी अंमलबजावणी करण्याकरिता शिक्षकांना दिशा देणे व गरजेनुसार मार्गदर्शन करणे.
• अभियान अंमलबजावणी अहवाल (व्हिडीओ,क्षणचित्रे आणि निवडक यशोगाथा )केंद्रप्रमुखांना सादर करणे.

३. सहभागी घटक(स्टेक होल्डर)  - शाळा व्यवस्थापन समिती 

भूमिका व जबाबदारी- राज्याद्वारे राबविण्यात येणाऱ्या वाचन अभियानाची शाळा पातळीवर प्रभावी अंमलबजावणी.

कृती -  

•  शाळेच्या मदतीने वाचन अभियानाबाबत समाजात जागरूकता निर्माण करणे.
• वाचन अभियानामध्ये पालक समाज व स्थानिकांचा सक्रीय सहभाग सुनिश्चित करणे.
• समाज व पालक व स्वयंसेवक ,सामाजिक संस्था यांच्या सहकार्याने वाचन मेळावे आयोजित करणे.
• ३ ते ४ मुलांच्या गटामध्ये गल्ली /वस्ती स्तरावर वाचनास प्रवृत्त करतील असे कार्यक्रम करणे .
• पालक सभा/माता पालक मेळावे यांच्या माध्यमातून वाचन अभियानाबाबत तसेच विद्यार्थ्याच्या वाचन सवयी बाबत जागृती करणे.
• सार्वजनिक ग्रंथालये/वाचनालये यांचा वापर करण्याबाबत विद्यार्थ्यांना प्रेरित करणे.

४. सहभागी घटक(स्टेक होल्डर)- जिल्हा शिक्षण व प्रशिक्षण संस्था/जिल्हा परिषद, महानगरपालिका (शिक्षण विभाग) 

भूमिका व जबाबदारी- जिल्हा स्तरावर वाचन अभियानाचे सनियंत्रण करणे तसेच वाचन अभियानाची गुणवत्ता सुनिश्चित करणे.

कृती -  

• जिल्हा स्तरावर इयत्तानिहाय वाचन संदर्भ साहित्य (ऑनलाईन/ऑफलाईन गोष्टीची पुस्तके ,विनोद असलेली पुस्तके,कविता संग्रह,फ्लॅश कार्ड, बालगीते ,बडबड गीते ,रॅप सॉंग, बाजारात मिळणाऱ्या वस्तूची वेष्टणे,वाचन पाठांची कार्ड्स ,शाब्दिक खेळांची पुस्तके यांची निवड करणे तसेच शाळा पातळीवर यादी पुरविणे .
• जिल्हा स्तरावर वाचन अभियानाचे शाळा भेटीद्वारे सनियंत्रण करणे.
• जिल्हा स्तरावर शाळा भेटीद्वारे वाचन अभियानाच्या गुणवत्तेची सुनिश्चित करणे.
• शाळाभेटी दरम्यान नियोजनानुसार अंमलबजावणी,शाळा स्तरावरील ग्रंथालयाचा वापर ,वाचन संदर्भ साहित्याची उपलब्धता ,मुलांची वाचन विकासाची पडताळणी करणे.
• शिक्षण परिषदा,जिल्हा गुणवत्ता कक्षाच्या बैठकीत वाचन अभियानाबाबत आढावा व मार्गदर्शन करणे.
• जिल्हा पातळीवर आंतरराष्ट्रीय मातृभाषा दिन साजरा करणे .
• गोष्टीच्या शनिवार उपक्रमाच्या समन्वयकांनी शिक्षकांकरिता कथाकथन (Story telling) सत्रांचे आयोजन करणे.
• अभियान अंमलबजावणी अहवाल (व्हिडीओ,क्षणचित्रे आणि निवडक यशोगाथा )राज्य शैक्षणिक संशोधन व प्रशिक्षण परिषदेस सादर करणे.

५. सहभागी घटक(स्टेक होल्डर)- बी.आर.सी., सी.आर.सी.(BRC/CRC)

भूमिका व जबाबदारी- तालुका आणि केंद्र स्तरावरून वाचन अभियानातील सहभागी घटकास आवश्‍यक ती मदत पुरवणे .

कृती -  

• शिक्षकांना वाचन अभियानाच्या नियोजनास मदत करणे .
• शाळा ,पालक ,समाज ,यांचा वाचन अभियानातील सहभाग सुनिश्चित करणे.
• शाळा ,शाळा व्यवस्थापन समिती वाचन अभियान राबविण्याबाबत प्रोत्साहन देणे.
• शाळा स्तरावर ग्रंथालये ,सार्वजनिक वाचनालये याच्या वापर ,पुस्तकांची उपलब्धता याची पडताळणी करणे.
• राज्यस्तरावरून आयोजित करण्यात येणाऱ्या वेबिनारसाठी शिक्षकांची उपस्थितीची पडताळणी करणे.
• तालुका व केंद्र आणि ग्रामपंचायत पातळीवर शाळा , शाळा व्यवस्थापन समिती ,स्वयंसेवक,स्वयंसेवी संस्थांच्या साह्याने वाचन मेळावे आयोजित करणे.
• शिक्षण परिषदेच्या माध्यमातून वाचन अभियानाबाबत आढावा व मार्गदर्शन करणे.
• अभियान अंमलबजावणी अहवाल देण्याकरिता व्हिडीओ,क्षणचित्रे आणि निवडक यशोगाथा यांची निवड करून सदर अहवाल जिल्हा शिक्षण व प्रशिक्षण परिषदेस सादर करणे.

टीप: शाळा बंद असण्याच्या स्थितीत ग्रंथालय भेट यासारखे उपक्रमामध्ये आठवडा निहाय उपक्रम नियोजनात नमूद केल्याप्रमाणे बदल करण्यात यावा.